Là một trong những đạo diễn opera thành công nhất trên thế giới, tuy nhiên tôi được biết trước đó ông học về sân khấu. Cơ duyên nào đã đưa ông trở thành một đạo diễn opera?

Thực ra mọi chuyện này khá là rối rắm. Tôi từng là diễn viên, từng ước mơ được diễn xuất từ khi còn nhỏ, tôi đã rời một trường đại học ở Canada để chuyển đến học một trường sân khấu ở Anh để tiếp tục ước mơ của mình, tại đây thì có một giáo viên trong trường đã đề cập với tôi về công việc đạo diễn, ông ấy cho rằng sau này tôi có khả năng trở thành một đạo diễn giỏi. Do đó tôi quyết định bắt đầu nghề này với công việc là làm trợ lý đạo diễn trong một khoảng thời gian ngắn. Trải nghiệm công việc đầu tiên của tôi là được tham gia dàn dựng một vở opera ở lễ hội Spoletto (Italia). Tôi đã từng nghĩ việc đạo diễn opera chỉ đến với tôi một lần rồi thôi, nhưng mọi chuyện đã thay đổi khi cuối cùng âm nhạc đã níu chân tôi ở lại với nghề này. Và đó là cách mọi chuyện bắt đầu. Việc đã có nền tảng kiến thức về sân khấu và diễn xuất được tích góp từ trường học và các kinh nghiệm làm việc trước đây trước đây đã giúp tôi rất nhiều khi làm việc với các nghệ sĩ.

Ông đã đạo diễn nhiều vở opera, từ thời Baroque đến các tác phẩm thế kỷ 20, trong số đó có năm trên tổng số chín vở opera là của Leoš Janáček. Vở opera Janáček đầu tiên ông đạo diễn là tác phẩm nào và tại sao lại lựa chọn nó?

Tôi yêu Janáček. Vở opera đầu tiên của ông mà tôi đã được thưởng thức là Jenufa được công diễn tại Nhà hát Opera Hoàng gia Luân Đôn đã làm tôi thực sự ấn tượng cả về phần nhạc cũng như phần trình diễn trên sân khấu, đây chính là động lực để tôi tìm hiểu thêm về Janáček. Thời kỳ đó, các tác phẩm của Janáček giành được khá nhiều sự quan tâm ở Anh, các tác phẩm của ông đã được công diễn nhiều nơi, kể cả Scotland và Nhà hát Quốc gia Anh … Tôi dần bị thu hút bởi ý tưởng sẽ dàn dựng các các vở opera của ông. Tại Nhà hát Opera Flemish (Antwerp và Ghent), cùng với đạo diễn nghệ thuật Marc Clémeur, chúng tôi đã cùng hợp tác trong một tác phẩm của Puccini, và Marc sau đó có hỏi tôi: “Vậy, chúng ta làm gì bây giờ? Và tôi nói: “Hãy làm một “opera cycle” nào”? Marc trả lời “Tôi sẵn lòng” Vì vậy, chúng tôi đã bắt tay vào thực hiện. Bắt đầu với Jenufa là vở mà chúng tôi đã công diễn nhiều nơi, tiếp sau đó là Katya, một trong những vở opera yêu thích của tôi, và chúng tôi cùng thảo thuận nghiên cứu thêm Cunning Little Vixen. Marc Clémeur sau đó rời Nhà hát Opera Flemish để đến Opéra du Rhin ở Strasbourg để tiếp tục thực hiện “opera cycle” này – chúng tôi đã tổng duyệt lại Cunning Little Vixen lần thứ hai, Makropulos Case và From the House of the Dead. Đối với tôi, Janáček là một trong ba nhà soạn nhạc opera hàng đầu. Tài năng nghệ thuật tuyệt với của ông tạo nên những tác phẩm rất cô đọng và trữ tình. Phong cách nghệ thuật của ông là độc nhất vô nhị, và điều đó càng làm tôi thêm thích thú. Và theo tôi, tác phẩm của Janáček thực sự nổi tiếng, điều này hoàn toàn dễ hiểu khi bạn xem xét sự ảnh hưởng của các tác phẩm và vẻ đẹp âm nhạc của ông mang lại.

Vậy ngoài Janáček, hai nhà soạn nhạc còn lại là ai?

Tôi rất thích Gluck và Händel. Nghe có vẻ hơi kỳ, nhưng theo tôi có một mối liên quan nhất định giữa Gluck và Janáček – âm nhạc của họ rất mộc mạc, bỏ qua sự tô điểm, giả tạo. Âm nhạc của họ mang lại cảm giác rất giản dị và chân thực. Tôi thực sự hâm mộ Gluck.

Khi bắt đầu với một vở opera mới. Ông sẽ tiếp cận và thực hiện nó như thế nào?

Đầu tiên, tôi phải đi sâu vào thế giới mà tác giả đã xây dựng nên, tìm hiểu xem tác giả muốn truyền tải những gì thông qua các tác phẩm của mình. Các nghệ sĩ thường luôn muốn làm mới bản thân, vì vậy thật thú vị khi khám phá sự liên hệ giữa các nhà soạn nhạc, libretto và librettist. Một vài nghệ sĩ còn đang tồn tại mâu thuẫn với bản thân, nhưng một số khác lại đi tìm cho mình những thách thức và những điều thú vị mới. Chìa khóa nắm giữ cảm xúc của âm nhạc là hiểu được libretto có ý nghĩa như thế nào với nhà soạn nhạc, lý do để xây dựng thế giới âm nhạc xung quanh câu chuyện đã được tạo nên. Sau đó, tất nhiên tôi sẽ bắt đầu làm việc với một nhà thiết kế. Câu chuyện không nhất thiết là những gì được viết trong vở opera, vì vậy nếu bạn muốn xây dựng một câu chuyện cho một nơi hay thời gian cụ thể nào đó, bạn phải cố gắng tìm hiểu xem nội dung mà tác phẩm tuyền tải là gì. Sân khấu là cầu nối giữa nghệ thuật và khán giả, vì vậy buổi biểu diễn là cách để đưa khán giả gần với opera. Đạo diễn là người kể chuyện và giữ cho câu chuyện không đi chệch hướng. Nghĩ theo cách khác, tôi tạo nên opera của riêng tôi. Khán giả giống như một đứa trẻ chờ đợi câu chuyện trước khi đi ngủ – họ biết câu chuyện sẽ diễn ra như thế nào nhưng luôn muốn nghe nó hết lần này đến lần khác để trải nghiệm sự phấn khích như lần đầu tiên, với tư cách là người kể chuyện thì công việc chính là phải kể cho người nghe một cách cuốn hút nhất. Đây là một nhiệm vụ quan trọng đối với người đạo diễn bởi vì đạo diễn luôn phải làm mới để câu chuyện không bị trở nên nhàm chán.